Copernicus: globalny system obserwacji ziemi w służbie środowiska i bezpieczeństwa

Copernicus to komponent obserwacji Ziemi w ramach Programu Kosmicznego Unii Europejskiej, zarządzany przez Komisję Europejską i realizowany we współpracy z Państwami Członkowskimi UE, Europejską Agencją Kosmiczną (ESA), Europejską Organizacją do Wykorzystania Satelitów Meteorologicznych (EUMETSAT), Europejskim Centrum Prognoz Średniego Zasięgu (ECMWF), Centrum Wspólnych Badań Komisji Europejskiej (JRC), Europejską Agencją Środowiska (EEA), Europejską Agencją Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA), Frontex, SatCen oraz Mercator Océan.

Program ma na celu stworzenie globalnej, ciągłej, autonomicznej, wysokiej jakości zdolności obserwacji Ziemi, zapewniając dokładne, terminowe i łatwo dostępne informacje w celu poprawy zarządzania środowiskiem, zrozumienia i ograniczenia skutków zmian klimatu oraz zapewnienia bezpieczeństwa publicznego.

Od 2021 roku Copernicus jest składową Programu Kosmicznego UE, który ma na celu wzmocnienie polityki kosmicznej UE w dziedzinach Obserwacji Ziemi, Nawigacji Satelitarnej, Łączności, Badań i Innowacji Kosmicznych oraz wspieranie inwestycji w infrastrukturę krytyczną i technologie rewolucyjne.

Jednym z korzyści programu Copernicus jest udostępnienie danych i informacji wyprodukowanych w ramach Copernicus bezpłatnie dla wszystkich jego użytkowników i społeczeństwa, co umożliwia rozwój usług wtórnych.

Usługi oferowane przez Copernicus obejmują sześć głównych tematów: atmosferę, morze, ląd, klimat, nagłe sytuacje i bezpieczeństwo.

Copernicus opiera się na trzech komponentach: przestrzennym (satelity obserwacyjne i związany z nimi segment naziemny z misjami obserwacji parametrów lądowych, atmosferycznych i oceanograficznych), w miejscu pomiarów (sieci danych naziemnych i powietrznych dostarczających informacje o oceanach, powierzchni kontynentów i atmosferze) oraz usługach rozwijanych i zarządzanych przez Copernicus i oferowanych jego użytkownikom i społeczeństwu.

Program nazwano na cześć naukowca i obserwatora Mikołaja Kopernika. Jego teoria heliocentrycznego wszechświata wniosła pionierski wkład w naukę nowożytną.

Koszty programu w latach 1998-2020 szacuje się na 6,7 miliarda euro, z czego około 4,3 miliarda euro wydano w latach 2014-2020, a poniesione zostały wspólnie przez UE (67%) i ESA (33%). Koszty te przekładają się na korzyści z danych dla gospodarki UE szacowane na 30 miliardów euro do 2030 roku.

Historia programu Copernicus sięga 2014 roku, kiedy został ustanowiony rozporządzeniem (UE) nr 377/2014, opierając się na wcześniejszej inicjatywie monitorowania Ziemi UE, GMES (ustanowionej rozporządzeniem (UE) nr 911/2010).

Przez kilka dekad europejskie i krajowe instytucje podejmowały znaczne wysiłki badawcze i rozwojowe w dziedzinie obserwacji Ziemi. Te wysiłki zaowocowały ogromnymi osiągnięciami, ale usługi i produkty opracowane w tym okresie miały ograniczenia wynikające z działań badawczych i rozwojowych (np. brak ciągłości usług na długim okresie). Pomysł na globalny i ciągły europejski system obserwacji Ziemi rozwinął się pod nazwą Global Monitoring for Environment and Security (GMES), która później została przemianowana na Copernicus po tym, jak UE zaangażowała się bezpośrednio w finansowanie i rozwój systemu. Copernicus rozwija i znacznie poszerza wcześniejszy program europejskiego satelity Envisat, który działał w latach 2002-2012.

Copernicus przeszedł od badań i rozwoju do operacyjnych usług, stosując podejście stopniowe. Usługi wstępne (Fast Track Services i Pilot Services) wprowadzono stopniowo między 2008 a 2010 rokiem. Początkowe operacje Copernicus rozpoczęły się w 2011 roku. Copernicus stał się w pełni operacyjny w 2014 roku.